Świadczenie wyrównawcze dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki – emerytura EWK

Z dniem 1 stycznia 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 października 2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki.

Celem ustawodawcy jest przyznanie osobom uprawnionym do wcześniejszej emerytury na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (emeryturę EWK), którego obowiązywało do dnia 31 grudnia 1998 r., dodatkowego świadczenia wyrównującego wysokość tych emerytur do wysokości świadczenia pielęgnacyjnego.
Chodzi tutaj o osoby, które w latach 90-tych (posiadając wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 20 lat dla kobiet oraz 25 lat dla mężczyzn) zrezygnowały z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem i na podstawie powyższego rozporządzenia skorzystały z emerytury EWK otrzymując w zamian emeryturę w najniższej wysokości.

Aktualnie, rodzic, który opiekuje się dzieckiem niepełnosprawnym może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne. Nie przysługuje ono jednak, gdy osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do:

• emerytury (a zatem i emerytury EWK),
• renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej,
• zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego,
• świadczenia przedemerytalnego lub
• świadczenia rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.

Gdzie złożyć wniosek o przyznanie świadczenia wyrównawczego

Świadczenie wyrównawcze jest przyznawane na wniosek osoby uprawnionej, składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub innego organu emerytalno-rentowego, który wypłaca świadczenie emerytalno-rentowe.

Co powinien zawierać wniosek

Wniosek o świadczenie wyrównawcze powinien zawierać:
1) dane osoby uprawnionej:
a) imię i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) numer PESEL albo, jeżeli nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu,
d) adres miejsca zamieszkania,
e) adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania – w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania,
f) adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zamieszkania;
2) dane dziecka, o którym mowa w art. 2 ust. 1:
a) imię i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) numer PESEL albo, jeżeli nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu,
d) adres miejsca zamieszkania;
3) oświadczenie osoby uprawnionej o sprawowaniu, na dzień złożenia wniosku, opieki nad dzieckiem, z tytułu której nabyła prawo do wcześniejszej emerytury;
4) inne informacje, niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia wyrównawczego.

Do wniosku należy dołączyć:
1) decyzję przyznającą prawo do wcześniejszej emerytury, jeżeli organem właściwym do przyznania świadczenia wyrównawczego jest inny organ niż Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
2) dokument potwierdzający prawo i wysokość świadczeń przyznanych przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, wystawiony przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych, albo oświadczenie, że nie ma przyznanego świadczenia przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych.
3) oświadczenie osoby uprawnionej o sprawowaniu, na dzień złożenia wniosku, opieki nad dzieckiem, z tytułu której nabyła prawo do wcześniejszej emerytury;
Oświadczenia składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. W oświadczeniach jest zawarta klauzula następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Wysokość świadczenia wyrównawczego

Świadczenie wyrównawcze przysługuje osobie uprawnionej do wcześniejszej emerytury EWK w kwocie niższej niż wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, pod warunkiem że w dalszym ciągu sprawuje opiekę nad dzieckiem, z tytułu opieki nad którym nabyła prawo do wcześniejszej emerytury.

Świadczenie wyrównawcze przysługuje miesięcznie w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, a kwotą pobieranego świadczenia emerytalno-rentowego. Przy czym wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2022 wynosi 2 119 zł.

Wypłata świadczenia wyrównawczego

Wypłata świadczenia wyrównawczego następuje wraz z wypłatą świadczenia emerytalno-rentowego.

Waloryzacja świadczenia

W przypadku zmiany wysokości miesięcznej kwoty świadczenia pielęgnacyjnego oraz zmiany wysokości świadczenia emerytalno-rentowego w wyniku rocznej waloryzacji świadczeń, Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub inny organ emerytalno-rentowy dokonuje łącznie ponownego obliczenia świadczenia wyrównawczego w marcu każdego roku i wypłaca należne wyrównanie.

Różnicę pomiędzy wypłaconym świadczeniem a należnym wypłaca się wraz ze świadczeniem emerytalno-rentowym.

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego a emerytura EWK po 1 stycznia 2022 r.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki utraciło moc obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jednakże na podstawie art. 186 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. przepisy tego rozporządzenia mogą być stosowane wobec tych osób, które przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie zgłosiły wniosku mimo, że spełniły wszystkie warunki wymagane do uzyskania prawa do emerytury bez względu na wiek.

Osobie pobierającej świadczenie pielęgnacyjne, która po dniu 1 stycznia 2022 r. złożyła wniosek o:
1) emeryturę lub
2) rentę, lub
3) rentę rodzinną z tytułu śmierci małżonka przyznaną w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, lub
4) nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, lub
5) rodzicielskie świadczenie uzupełniające, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym

• przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jeśli jest korzystniejsze, przy czym art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych nie stosuje się.

Termin złożenia wniosku o świadczenie wyrównawcze

Należy pamiętać, że wniosek o świadczenie wyrównawcze złożony do dnia 28 lutego 2022 r. podlega rozpatrzeniu do dnia 31 marca 2022 r.

Świadczenie wyrównawcze przysługiwać będzie od dnia 1 stycznia 2022 r. i będzie wypłacane po dokonaniu rocznej waloryzacji wraz ze świadczeniem emerytalno-rentowym.